Ngân hàng Trung ương Anh (BoE) vừa phát đi cảnh báo rằng thị trường tài chính toàn cầu có thể đối mặt với một đợt điều chỉnh mạnh nếu tâm lý nhà đầu tư đối với lĩnh vực trí tuệ nhân tạo (AI) bất ngờ đảo chiều. Theo cơ quan này, định giá cổ phiếu tại Mỹ hiện đang phản ánh mức độ hưng phấn tương tự giai đoạn đỉnh cao của bong bóng dotcom cách đây 25 năm, với các công ty tập trung vào AI chiếm tỷ trọng chưa từng có trong tổng giá trị thị trường.

Trong báo cáo quý công bố hôm 8/10, dựa trên cuộc họp của Ủy ban Chính sách Tài chính (FPC) diễn ra tuần trước, BoE nhấn mạnh “nguy cơ xảy ra một đợt điều chỉnh mạnh trên thị trường đã gia tăng rõ rệt”. Hãng tin Reuters cho biết đây là cảnh báo nghiêm trọng nhất từ trước đến nay của BoE về rủi ro suy giảm thị trường do ảnh hưởng từ làn sóng AI. Ủy ban do Thống đốc Andrew Bailey chủ trì cũng lưu ý rằng nếu cú sốc này xảy ra, tác động lan tỏa tới hệ thống tài chính Anh sẽ “đáng kể”.

Tòa nhà Ngân hàng Anh tại London. Ảnh: Scott E Barbour qua Getty Images.

Cảnh báo xuất hiện trong bối cảnh chỉ số S&P 500 của Mỹ vừa lập kỷ lục mới vào ngày 7/10, tăng 14% kể từ đầu năm. Theo BoE, hiện 30% giá trị vốn hóa của chỉ số S&P 500 đến từ chỉ năm công ty hàng đầu – mức độ tập trung cao nhất trong vòng 50 năm qua. Năm cái tên này bao gồm Nvidia, Microsoft, Apple, Amazon và Meta – những doanh nghiệp đang đầu tư mạnh tay vào phát triển trí tuệ nhân tạo.

Ngân hàng Anh cũng cho biết tỷ lệ định giá cổ phiếu so với lợi nhuận trong quá khứ đã đạt mức cao nhất kể từ bong bóng dotcom. Tuy nhiên, khi so sánh dựa trên kỳ vọng lợi nhuận tương lai, con số này dường như ít cực đoan hơn. BoE cảnh báo rằng sự kết hợp giữa định giá cao và mức độ tập trung lớn trong các chỉ số thị trường khiến cổ phiếu dễ tổn thương hơn nếu kỳ vọng về tác động tích cực của AI trở nên kém lạc quan.

So sánh với thời kỳ dotcom, BoE cho rằng bối cảnh hiện nay mang nhiều nét tương đồng đáng chú ý. Vào cuối thập niên 1990, nhà đầu tư đổ tiền vào các công ty Internet với niềm tin rằng công nghệ mới sẽ thay đổi nền kinh tế, mà không cân nhắc kỹ về khả năng sinh lời thực tế. Trong giai đoạn từ năm 1995 đến tháng 3/2000, chỉ số Nasdaq tăng tới 600%. Tuy nhiên, khi tâm lý thị trường thay đổi, cú sụp đổ đã diễn ra khốc liệt: Nasdaq rơi 78% từ đỉnh và chỉ phục hồi trở lại sau hai năm, vào tháng 10/2002.

Hiện chưa ai có thể khẳng định liệu bong bóng AI có vỡ theo kịch bản tương tự hay không, nhưng nhiều chuyên gia cho rằng sự bùng nổ đầu tư hiện tại đang tạo ra rủi ro tương đồng. Vấn đề không nằm ở giá trị hay tính hữu ích của công nghệ AI – giống như Internet vẫn tiếp tục phát triển mạnh sau thời kỳ dotcom – mà là ở việc dòng tiền khổng lồ đang đổ vào lĩnh vực này có thể đã vượt xa lợi nhuận thực tế mà các công ty AI có thể tạo ra.

BoE thừa nhận không ai có “quả cầu pha lê” để dự đoán chính xác khi nào bong bóng có thể vỡ, hay liệu nó có chắc chắn xảy ra hay không. Tuy nhiên, cơ quan này cảnh báo rằng nếu các thương vụ liên quan đến AI tiếp tục mở rộng quy mô như hiện nay, thị trường sẽ còn xuất hiện thêm nhiều tín hiệu đáng lo ngại trong thời gian tới.

Cảnh báo từ BoE được xem là lời nhắc nhở quan trọng giữa cơn sốt AI đang bao trùm thị trường toàn cầu, khi giới đầu tư vẫn tiếp tục đổ vốn vào lĩnh vực được kỳ vọng sẽ định hình lại tương lai công nghệ nhưng cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro giống như những gì từng xảy ra với bong bóng dotcom năm 2000.

Theo Ars Technica